Een integraal en gedragen verslavingsbeleid

Minder problematisch middelengebruik en een daling van het aantal chronisch afhankelijke burgers. Met die doelstellingen ging er een brede stuurgroep van lokale besturen, welzijn – en zorgactoren, politie en parket aan de slag.

Hierop inzetten levert immers niet enkel winst op voor het individu; minder fysieke en psychosociale schade. Maar ook voor de samenleving. Meer problematisch middelengebruik betekent ook meer overlast, criminaliteit en ongevallen.

De stuurgroep werkte een integraal en vernieuwend drugbeleid uit, geconcretiseerd in een visietekst. Dankzij de eenduidige zienswijze in de visietekst ontstond er en wederzijds vertrouwen in elkaars werking wat een integrale en aanklampende aanpak mogelijk maakt. 

De partners namen reeds tal van initiatieven en startten pilootprojecten op in het kader van het Drugactieplan Kempen. 

De stuurgroep coördineert en bewaakt het overzicht.

Gedragen door veel partners

De partners van Verslavingsbeleid Kempen zijn: Welzijnszorg Kempen, CAW De Kempen, MSOC, CGG Kempen, Verslavingskoepel Kempen, De Kempense Scholen, Huisartsenkring Zuiderkempen, Huisartsenvereniging regio Turnhout HVRT, Ziekenhuisnetwerk Kempen, de lokale besturen, politiezones, het openbaar ministerie en VAD.

Projecten

Een gedragen en integraal verslavingsbeleid ontwikkelen, vraagt samenwerking en doorzettingsvermogen. Vele partners bouwen mee aan een verslavingsnetwerk in de Kempen door het opzetten van verschillende veelbelovende projecten.

Lees hier meer over de verschillende projecten:

In onze regio is er een grote nood aan de opvang en begeleiding van mensen met ernstige verslavingsproblemen. Al jaren streven welzijnspartners en de 27 Kempense OCMW’s naar de oprichting van een residentiële revalidatievoorziening voor verslavingszorg. In 2010 werden de krachten gebundeld. Het werd geen proces zonder hindernissen. Maar in januari 2023 kan het residentiële centrum de eerste personen met verslavingsproblematiek ontvangen. Meer over ’t Kader.
Wat?

Spoedgevallenopnames omwille van middelenmisbruik zijn dagelijkse kost. Wij stellen een multidisciplinair, transmuraal verslavingszorgpad voor dat als pilootproject op 1 mei 2018 werd opgestart in het Ziekenhuis Geel en vanaf 15 januari 2020 wordt uitgebreid naar het Ziekenhuis Netwerk Kempen. Het is een kwaliteitsvol zorgpad zonder wachtlijsten.

Hoe?

Ervaringsdragers verslaving (ED) (gestabiliseerde verslaafden) werden in de zorgverlening geïntegreerd. Er werd een informed consent formulier en een intern en extern verwijspad uitgewerkt (op de werktafel mee te nemen), in overleg met de huisartsen, het Sociaal Huis stad Geel, CAW en de Verslavingskoepel Kempen VZW. 

Wie?

De spoedgevallen artsen dienen acute zorg toe en starten met de triage naar de meest adequate opnamedienst, afhankelijk van bijkomende problemen. De arts-specialisten zorgen voor een adequate detoxificatie waarbij gestreefd wordt naar preventie van agitatie, agressie of ontslag tegen advies.

De sociale dienst doet de eerste psychosociale en motivationele gesprekken waarin het zorgpad wordt voorgesteld. Ze nemen contact op met de huisarts. De psychologe maakt een bilan van psychopathologische elementen. De sociale en psychologische bilans zijn belangrijk voor de huisarts en voor de planning van bijkomende zorg. Beide diensten helpen bij de intervisie van de ED.

Bij tekenen van het informed consent formulier worden de ED gecontacteerd. Zij helpen bij de motivationele gesprekken. Als buddy’s vereenvoudigen de ED het transmurale traject. Ze begeleiden de overgang naar de eigen contactgroepen, naar de huisarts, naar de verslavingsartsen en/of naar de welzijnsvoorzieningen.

De eigen huisarts staat in voor de verdere begeleiding. Twee huisartsen ondersteunen dit zorgpad extramuraal als verslavingsarts (zorgregio +/- 85.000 inwoners). Zij nemen de zorg tijdelijk over in geval de eigen huisarts de verdere begeleiding niet wenst op te nemen. Dit gebeurt steeds in nauwe samenwerking met de eigen huisarts.

Het Sociaal Huis zorgt, samen met de psychologen en sociale dienst van het AZ, voor regelmatige intervisie voor de ervaringsdragers. De intervisiefunctie zal in het Ziekenhuis Netwerk Kempen-project verschuiven naar een professionele partner.

Aandachtspunten

Er was wel wantrouwen weg te werken in het algemeen ziekenhuis, vooral angst over nog meer spoedverwijzingen verslaving en angst voor de komst van het MSOC. Dit bleek allemaal ongegrond.

Het is belangrijk een teamwerking te bevorderen tussen alle partners.

Een duidelijke gebiedsafbakening (primaire zorgregio) is belangrijk om de werking voor een algemeen ziekenhuis haalbaar te maken. Een arts moet het zorgpad bewaken.

Succesfactoren

Het beschreven model heeft kenmerken van case-management en van motivationele versterking. Het combineert een kort residentieel detoxificatie-programma met een specifieke begeleiding in p r i m a r y c a r e . De zorg wordt met medicatie ondersteund maar gebruikt ook peer support. Van al deze interventies/methodes werden positieve effecten bij de begeleiding van middelenmisbruik beschreven in zeer diverse situaties.

Er zijn dus vele elementen in het succes. O.i. is het de combinatie van:

een positief verhaal kunnen brengen wat zowel de patiënt als het team (zeker de artsen) motiveert, de kennis van de ED die de patiënt en de zorgverleners verbindt, het intramuraal contact met de extramurale zorg, het contact op moment van de crisissituatie, het niet loslaten van de patiënt bij ontslag (transmuraal meenemen), de empowerment van de huisarts via ED en collegae verslavingsartsen en het concept van de contactgroepen van de Verslavingskoepel Kempen VZW.

Contact

Dr. Mineke Viaene
Secretariaat neurologie Ziekenhuis Geel, Mineke.viaene@ziekenhuisgeel.be, 014/57 70 18

Martine Verellen en Chris Vanuytven
Sociale Dienst, Ziekenhuis Geel, Martine.verellen@ziekenhuisgeel.be, 014/57 72 11,  Chris.vanuytven@ziekenhuisgeel.be, 014/57 70 76

Ann Vanlommel
Psychologische Dienst Ziekenhuis Geel,   Ann.vanlommel@ziekenhuisgeel.be, 014/57 71 23

Wat?

In het kader van de drugproblematiek binnen de regio Neteland werd tussen lokale besturen, politiezone Neteland en het openbaar ministerie (afdelingsprocureur) een vernieuwende manier van werken afgesproken als pilootproject. Centraal daarin staat ‘samen aan de slag’ (een geïntegreerde werking) en informatie delen tussen partners. Dat alles moet ertoe bijdragen dat de criminaliteit (dealen) beter en effectiever wordt beteugeld.

Hoe?

Een casusoverleg kan ingezet worden wanneer partners moeten betrokken worden die in het kader van hun werking geen info kunnen delen met andere partners, bv. hulpverlening. De wet van 6 juli 2017 opent mogelijkheden om een beroepsgeheim te collecteren binnen een casusoverleg en tot interdisciplinaire samenwerking te komen.

“Interdisciplinair en probleemoplossend samenwerken blijkt voor veel onveiligheidsvraagstukken immers van groot belang, maar wordt systematisch bemoeilijkt door het beroepsgeheim van de actoren dat, hoe belangrijk ook voor de relatie tot de cliënt, de broodnodige uitwisseling van informatie en derhalve probleemoplossende samenwerking strafrechtelijk verhindert”.

Het casusoverleg faciliteert de uitwisseling van informatie en bevordert de samenwerking die gericht is op het voorkomen van georganiseerde misdaad en op de bescherming van de fysieke integriteit van personen. Artikel 458 ter van het strafwetboek voorziet het kader.
De procureur des Konings kan zo de toestemming geven aan partijen om deel te nemen aan het casusoverleg, waarvan zij zelf ook deel uitmaakt, en hierbij de beroepsgeheimen te delen met elkaar: gemeenten, lokale politie, arbeidsauditeur, ARIEC, partners uit hulpverlening, OCMW’s, enz. (vastgelegd in een protocol)

Wie?

Politiezone Neteland (Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Olen en Vorselaar)

Wat het project GHO betreft, wordt het aanbod kenbaar gemaakt door de leden van het team drugs van de politie. De problematische drugsgebruiker ontvangt een formulier met de nodige uitleg, alsmede een doorverwijsformulier deel I en een doorverwijsformulier deel II. De problematische drugsgebruiker beslist zelf of hij/zij effectief instapt. Zo ja, biedt hij/zij zich aan bij een huisarts met deze formulieren. De huisarts vult bij de opstart van de begeleiding het doorverwijsformulier deel I in en geeft dit af aan de drugsgebruiker. De drugsgebruiker beslist zelf of hij/zij dit formulier terug overmaakt aan het team drugs van de Politie Regio Turnhout. In voorkomend geval licht de politie het parket in, zodat het dossier “on hold” gezet wordt. Na het beëindigen van de begeleiding door de huisarts, vult de huisarts het doorverwijsformulier deel

II in met de resultaten en geeft dit af aan de drugsgebruiker. De drugsgebruiker beslist zelf of hij/zij dit overmaakt aan het team drugs van de Politie Regio Turnhout. In voorkomend geval maakt de politie dit over aan het parket. In functie van het resultaat op het doorverwijzingsformulier deel II, zal het parket de zaak seponeren, dan wel alsnog een gerechtelijk gevolg geven (bij onvoldoende resultaat). Het geheel met alle formulieren werd destijds goedgekeurd door de Orde der Geneesheren.

Aandachtspunten zijn o.a. de rol van iedere partner in het project GHO, met name: Het initiatief van de politie om het project GHO op te starten, het engagement van de druggebruiker zelf, de bereidheid tot en kwaliteit van de begeleiding door de huisartsen, de opvolging door het parket en gepast gevolg indien nog nodig.

Contact

Hoofdinspecteur Werner De Schepper
Teamchef team drugs van de Politie Regio Turnhout, 014/40 80 65

Het nieuwe jeugddelinquentierecht (2019) biedt mogelijkheden om jonge drugdelictplegers op een alternatieve manier op te volgen. Jongeren zullen meer aangesproken worden op hun verantwoordelijkheid en krijgen meer kansen krijgen om hun schade te herstellen.

Hoe?

Het gaat om jongeren die tussen 12 en 18 jaar zijn op het moment van de feiten. In het nieuwe recht worden jongeren ook meer bekeken als mensen die verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen gedrag en de gevolgen daarvan. Vandaar ook de grote aandacht voor de “herstelgerichte benadering”: de jongere moet daarbij verantwoordelijkheid opnemen voor zijn acties, de gevolgen inzien en de schade bij het slachtoffer en de maatschappij trachten te “herstellen”. Het parket krijgt nieuwe mogelijkheden om een reactie in te vullen.

De eerste mogelijkheid is het vermanen en wijzen op de regels en verwittigen dat bij volgende feiten een ernstige straf kan volgen (wijzen op de wetgeving, vermaning, een gesprek met de ouders erbij en op het parket bij een criminologe). Een andere mogelijkheid is het positief project. Het kan bijvoorbeeld gaan over het volgen van een begeleiding met betrekking tot een agressie- of verslavingsproblematiek of het omgaan met druk uit de omgeving. Ook een gemeenschapstaak opnemen behoort tot de mogelijkheden. Ook het verplicht volgen van een begeleiding bij CIRKANT vzw (Turnhout) is één van de pistes. De magistraat en de criminologen hebben meer mogelijkheden om jongeren uit de sfeer van de rechtbank en vervolging te houden. Er is wel een engagement vanuit de jongere nodig.

Wie?

Regio Kempen, jongeren tussen 12 en 18 jaar.

Contact

Patti Broeckx
substituut-procureur des Konings (Turnhout)

 

Bekijk hier de presentatie.

Wat?

Verslavingskoepel Kempen vzw wil met een kern van professionele hulpverleners en een ruim netwerk van vrijwilligers, een model uitbouwen waarbij contact, kennis en netwerk centraal staan. En we hopen dat hiermee de weg naar herstel voor velen van ons sneller gevonden of gestimuleerd kan worden.

Hoe?

Samenwerking tussen professionelen en mensen met niet professionele ervaring rond verslaving.

Wie?

Professionele hulpverleners en vrijwilligers. Door deskundigheid van ervaringsdragers en professionele hulpverleners te bundelen geloven we sterk dat we meer kunnen betekenen voor personen met een verslaving, hun omgeving en iedereen die een vraag heeft over dit thema.

Aandachtspunten

Deskundigheid, evenwaardigheid en respect.

Succesfactoren

Organische groei van onderuit, vanaf een open dialoog tussen professionelen en zelfhulpgroepen gestart met een waarderend onderzoek, uitgebouwd rond een dynamisch model waaronder verschillende projecten kunnen tot stand komen en groeien

Voorbeelden : contactgroepen, inzetten van ervaringsdragers in het hulpverleningstraject, transmurale zorg in verslaving.

Contact

www.verslavingskoepel.be

Congres verslavingsbeleid

Verschillende partners zetten de schouders onder de organisatie van een jaarlijkse studiedag. Elk voelt uit eigen netwerk en achterban de noodzaak voor een integrale en eenduidige verslavingszorg in de Kempen. Enkel door de krachten te bundelen en samen vorm te geven aan een coherent beleid, kan er uitstekende begeleiding en ondersteuning geboden worden aan de Kempenaren met een chronische verslavingsproblematiek.

Ondertussen vonden er congressen plaats in 2020, 2021 (online editie), 2022 en 2023. We kijken alvast uit naar de 5de editie in 2024. 

Contact

Lieven Janssens

Burgemeester Vorselaar en
voorzitter ‘Inspiratiegroep Verslavingsbeleid Kempen’

Eric Nysmans

Directeur Welzijnszorg Kempen